Τα ζάρια του Einstein και ο γάτος του Schrödinger

,

Στο έτος 2015 που διανύουμε, συμπληρώνονται 100 χρόνια από την ανακάλυψη του Einstein, των εξισώσεων της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας. Δέκα χρόνια μετά ακολούθησε η ανακάλυψη του Schrödinger, της θεμελιώδους εξίσωσης της κβαντομηχανικής που φέρει το όνομα του.

Είναι γνωστό πως ο Einstein θεωρούσε ότι η κβαντική θεωρία είναι μια ατελής θεωρία, παρότι αυτή ερμήνευε με μεγάλη επιτυχία τα πειραματικά δεδομένα. Το1935 διατυπώνει το παράδοξο EPR(Einstein, Podolsky, Rosen)  αμφισβητώντας ότι η κβαντομηχανική μπορεί να περιγράψει την πραγματικότητα και ότι πρόκειται για μια ατελή θεωρία. Η δυσφορία του απέναντι στην πιθανοκρατική ερμηνεία των φυσικών φαινομένων του μικρόκοσμου συνοψίζεται στην γνωστή φράση του: «Ο Θεός δεν παίζει ζάρια».

Ο Schrödinger, παρότι θεωρείται από τους θεμελιωτές της κβαντομηχανικής, συμφωνούσε με τις απόψεις του Einstein. Οι δύο φυσικοί μοιράζονταν τις ιδέες τους μέσω αλληλογραφίας. Έτσι σε μια επιστολή του προς τον Schrödinger, ο Einstein περιέγραφε την περίπτωση μιας βόμβας που ήταν κατασκευασμένη με τέτοιο τρόπο, ώστε να πυροδοτείται εξαιτίας κάποιου απρόβλεπτου κβαντικού γεγονότος. Την ιδέα αυτή χρησιμοποίησε ο Schrödinger στο δικό του νοητικό πείραμα, γνωστό ως ο γάτος του Schrödinger, για να επιτεθεί εναντίον της κβαντικής φυσικής.

Τα ζάρια του Einstein και τον γάτο του Schrödinger, χρησιμοποίησε ο Paul Halpern για τίτλο του νέου βιβλίου του, «Einstein’s Dice and Schrödinger’s Cat« . Μια παρουσίαση του βιβλίου από τον Peter Woit μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ: The Half-Life of Physicists (… κι αν συναντήσετε δυσκολίες :) αναζητήστε πρώτα στη Google το άρθρο της WSJ με τον τίτλο του https://www.google.gr/search?q=The+Half-Life+of+Physicists”&oq=The+Half-Life+of+Physicists”+&aq )

Τους δυο μεγάλους φυσικούς δεν ένωνε μόνο η καχυποψία τους για την κβαντική θεωρία, αλλά και οι προσπάθειές τους για την ενοποίηση των πεδίων. Ο Einstein από το Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών στο Princeton και ο Schrödinger από το αντίστοιχο Ινστιτούτο στο Δουβλίνο, πάλευαν για την ενοποίηση, χωρίς όμως επιτυχία, αφού δεν χρησιμοποιούσαν την κβαντική θεωρία πεδίων. «Είστε ο πλησιέστερος αδελφός μου και το μυαλό σας δουλεύει παρόμοια με τό δικό μου», έγραφε ο Einstein στον Schrödinger το 1946. Παρ’ όλα αυτά, σε κάποια χρονική οι δυο άνδρες ήρθαν σε σύγκρουση μεταξύ τους.

Στο πιο δραματικό απόσπασμα του βιβλίου «Einstein’s Dice and Schrödinger’s Cat» , περιγράφεται το ρήγμα που δημιουργήθηκε το 1947 στις σχέσεις των δυο μεγάλων φυσικών. Η ένταση προκλήθηκε στην προσπάθεια του Éamon de Valera προέδρου της ανεξάρτητης πλέον Δημοκρατίας της Ιρλανδίας, και του ιρλανδικού τύπου, να ενισχύσουν το κύρος της Ιρλανδίας, προβάλλοντας τον Schrödinger ως ανώτερο του Einstein. Μπορούμε να διαβάσουμε ελεύθερα το κεφάλαιο αυτό ΕΔΩ: “Albert is an old fool”: Einstein vs Schrödinger in battle of the Nobel laureates